Zrozumieć rozwój zmysłów dziecka

Dotyk

Dotyk to pierwszy zmysł rozwijający się u dziecka. Jego rozwój zaczyna się w łonie matki. W czasie narodzin jest to jeden z najlepiej rozwiniętych zmysłów.¹⁴

Badania wskazują, że:

• Prawdopodobieństwo, że niemowlęta regularnie dotykane i masowane (w porównaniu z dziećmi bez takich doświadczeń) będą nawiązywać kontakt wzrokowy, jest o 50% większe. Także prawdopodobieństwo, że ich ogólna ekspresja będzie pozytywna, np. że będą się uśmiechać lub gaworzyć, jest trzykrotnie wyższe niż w przypadku dzieci, które takiego dotyku nie doświadczają.¹⁵

• Dotyk i masaż w ramach stałego rytuału mogą pozytywnie wpływać na jakość i długość snu.¹³

• Regularne masaże przyczyniają się do lepszej sprawności poznawczej, a także większej uważności i czujności u dzieci przedszkolnych.¹⁶

Wiele z tych korzyści jest długoterminowych. Częsty kontakt fizyczny dziecka z rodzicami przyczynia się do jego szybszego rozwoju umysłowego w pierwszych sześciu miesiącach życia, a w wieku 8 lat u takiego dziecka można zauważyć lepsze zdolności poznawcze w porównaniu do niemowląt, które nie miały tak częstego kontaktu fizycznego.¹⁷

Węch

Zmysł powonienia rozwija się w mniej więcej 28. tygodniu ciąży.¹⁸ Ten zmysł jest najbardziej powiązany z pamięcią i emocjami. Od razu po porodzie niemowlęta potrafią wykrywać różne zapachy i kojarzyć je z różnymi ludźmi.¹⁹

Badania wskazują, że:

• Dzieci, które wąchały znane im zapachy, płakały znacznie mniej po rutynowym pobieraniu krwi niż dzieci, które nie znały danego zapachu lub w ogóle nie czuły żadnego zapachu. Dowodzi to prawdziwości teorii, że niemowlęta zapamiętują zapachy i że znany zapach zmniejsza niepokój.²⁰
• Dzieci biorące zapachową kąpiel dłużej patrzyły na swoje mamy podczas kąpieli, mniej płakały, a potem dłużej spały głębokim snem. Ponadto badania wykazały, że rodzice byli spokojniejsi i bardziej zrelaksowani, jeśli kąpieli dziecka towarzyszyły łagodne zapachy.⁵

Wzrok

Wzrok dziecka zaczyna się rozwijać w pełni od razu po porodzie, jednak niemowlęta muszą nauczyć się z niego korzystać.²² Od tej chwili nawiązywanie kontaktu wzrokowego staje się najważniejszym sposobem komunikowania się niemowlęcia⁸ i od samego początku dziecko woli mieć oczy szeroko otwarte i patrzeć bezpośrednio na drugą osobę. W ciągu 2–5 pierwszych dni niemowlę będzie dłużej patrzeć bezpośrednio na drugą osobę aniżeli odwracać wzrok, a do czwartego miesiąca życia czynność elektryczna mózgu dziecka wykazuje lepsze przetwarzanie neuronalne słów, gdy patrzy się bezpośrednio na niemowlę.

Dźwięki

Niemowlę zaczyna słyszeć dźwięki w mniej więcej 25. tygodniu ciąży. Dźwięki nie tylko rozwijają pamięć w słuchowych i językowych obszarach kory mózgowej, ale także przyczyniają się do tworzenia połączeń neurologicznych z układem limbicznym (wspomnieniami emocjonalnymi) u dzieci.¹²

Badania wskazują, że:

• Mówienie do niemowląt pozwala rozwinąć zasób ich słownictwa do 24. miesiąca życia.²³ W badaniu z udziałem rodzin hiszpańskojęzycznych, dzieci, do których rodzice częściej mówili, nie tylko lepiej rozpoznawały znane im słowa, ale także do 24. miesiąca życia rozwinęły większy zasób słownictwa niż w przypadku dzieci, które po prostu przysłuchiwały się rozmowom.²³